KAMUOYUNUN BEKLENTİLERİ NELERDİ?
Hükümetin Coronavirüs salgınının ekonomide yarattığı olumsuzlukları gidermek üzere açıklanacağı duyurulan ‘İstikrar Kalkanı’ paketi öncesinde, kamuoyunda, temizlik ve hijyen ürünlerinde KDV indirimi, gıda ve temel ihtiyaçlarda KDV indirimi, elektrik, su, doğalgaz ödemelerinde en az 3 ay erteleme, sağlıkta yatak sayısının artırılması, işçi ve işveren sendika ve temsilcileriyle görüşülerek iş güvenliğinin sağlanması ve işsizlik kaygısının giderilmesi, kredilerin ödeme sürelerinin uzatılması, işini kaybedenlere maddi destek, istihdamın korunması, işsiz kalanlara kaynak gösterilerek net rakamlarla açıklama yapılması beklentisi oluşmuştu. Ancak yapılan açıklamada, kesin bilgilerden uzak ve belirsiz, ucu açık ifadeler yer aldı.
YAPILAN DÜZENLEMEDE EKSİK KALAN NOKTALAR
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Coronavirüse karşı açıkladığı ‘İstikrar Kalkanı’ isimli paketin maddelerde eksik kalan ya da hiç değinilmeyen detaylar şöyle:
A)Perakende, AVM, Demir-Çelik, Otomotiv, Lojistik-Ulaşım, Sinema-Tiyatro, Konaklama, Yiyecek-İçecek, Tekstil-Konfeksiyon ve Etkinlik-Organizayon sektörleri için Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ödemeleri 6'şar ay ertelendi.
EKSİK YANLAR: Sadece Perakende, AVM, Demir-Çelik, Otomotiv, Lojistik-Ulaşım, Sinema-Tiyatro, Konaklama, Yiyecek-İçecek, Tekstil-Konfeksiyon ve Etkinlik-Organizasyon sektörleri için Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ödemelerini 6'şar ay erteliyoruz. Diğer sektörlerde ödemelerde ise bir erteleme yok!
Perakende, AVM, Demir-Çelik, Otomotiv, Lojistik-Ulaşım, Sinema-Tiyatro, Konaklama, Yiyecek-İçecek, Tekstil-Konfeksiyon ve Etkinlik-Organizayon sektörleri için ise de beyannameler verilecek ancak ödemeler ertelenecek. Beyan edilen ödemeler takip eden ayda ödenir, yani bu sektörlerde de Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primleri için 2020 Mayıs adında ödenmesi gereken primlerde 6 ay erteleme olacak. Bu sektörler 2020/Mart-Nisan aylarında ödemelerini yapacak.
Olması gereken tüm sektörlerde beyanname verme süresi 2020 Mart ayından itibaren 6 ay uzatılmalıydı ve ödemelerde uzatılmalıydı. Ödemenin uzatılması ancak Beyanname verilmesi demek Yüz binlerce Mali Müşavir ve muhasebecinin zorunlu olarak çalışması anlamına da gelmektedir.
“BANKALARA TAVSİYE DEĞİL, ZORUNLULUK GETİRİLMELİ”
B) COVİD-19 salgını nedeniyle nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemeleri asgari 3 ay ötelenecek ve gerektiğinde bunlara ilave finansman desteği sağlanacak.
EKSİK YANI: Bu madde özel bankalara tavsiye niteliğindedir. Tavsiyeden ziyade uygulama zorunluluğunun olması gerekir.
C)Bu dönemde işlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkârların Halkbank'a olan kredi borçları, Nisan, Mayıs ve Haziran anapara ve faiz ödemeleri 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenecek..
EKSİK YANI: İşlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkârların tüm bankalara olan kredi borçlarının, Nisan, Mayıs ve Haziran anapara ve faiz ödemelerinin 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenmesi gerekmektedir.
D)Kredi Garanti Fonu limiti 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkarılacak. Kredilerde öncelik gelişmelerden olumsuz etkilendiği için likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan firmalar ile KOBİ'lere verilecek.
EKSİK YANI: Kredilerde önceliğin gelişmelerden olumsuz etkilendiği için likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan firmalar ile KOBİ'lere eşit ve adil bir biçimde verilip verilmediğinin takipçisi olacağız.
‘FİRMALARIN KREDİ SİCİLİ KORUNMALI’
E)Virüsün yayılmasına karşı alınan tedbirlerin etkisiyle Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında temerrüde düşen firmaların kredi siciline “mücbir sebep” notu düşülmesi sağlanacak.
EKSİK YANI: Bu süreçte tüm kredi ve kredi kartı ödemeleri 3 ay süre le ertelenmeli, ödeme yapmayan firmaların sicili bozulmamalı ve ‘’mücbir sebep’’ yazılmasına da gerek kalmamalıdır.
F)Stopaj gibi kaynağında yapılan kesintilerin ödemelerini içeren içeren muhtasar beyannamelerin süreleri 3 ay ertelelenecek.
EKSİK YANI: Tüm beyannamelerin verilme ve ödeme süresi uzatılmalıdır.
‘ASGARİ ÜCRET DESTEĞİ ARTIRILMALI’
G)Asgari ücret desteği devam ettirilecek..
EKSİK YANI: 2019’da 150 TL olan asgari ücret desteği 2020’de 75 TL’ye düşürülmüş ancak henüz uygulaması başlamamıştır. Desteğin 200 TL’ye çıkartılarak uygulamaya alınması gerekmektedir.
H)Mevzuatımızdaki esnek ve uzaktan çalışma modellerinin daha etkin hale getirilmesi temin edilecek.
EKSİK YANI: Uzaktan çalışma modeli konusunun daha da detaylandırılması gerekmektedir.
I)Kısa Çalışma Ödeneği devreye alınacak, bundan faydalanmak için gereken süreçler kolaylaştırılacak ve hızlandırılacak. Faaliyetine ara veren işyerlerindeki işçilere geçici bir gelir desteği verilirken, işverenlerin de maliyetini azaltılmış olacak.
EKSİK YANI: işyerinde üç ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.
İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanabilmesi İçin;
- İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,
- İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar),
- İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması,
gerekmektedir.
İşsizlik sigortası fonundan karşılanacak kısmi çalışma ödeneğinden son 3 yılda en az 600 prim gününü doldurma şartı, son işyerinde en az 120 gün hizmet akdine bağlı olmaları zorunluluğu kısa çalışma ödeneğinden on binlerce çalışanın yararlanamayacağı anlamına gelmektedir. İşsizlik sigortası fonunda 2020 Şubat sonu itibari ile; 131 Milyar 596 Milyon 810 Bin TL bulunmaktadır. Fonun 2019 faiz geliri 16 Milyar 832 Milyon TL’dir. İşsizlik sigortası fonundan kısmi çalışma ödeneği şartları esnetilerek daha çok kişinin yararlanabileceği bir duruma getirilmelidir.
Kısa Çalışma Ödeneği Süresi, Miktarı ve Ödenmesi
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.
Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.
Aşağıda 2020 yılı için aylık kısa çalışma ödeneği hesabı verilmiştir.
|
Son 12 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması |
Hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı |
Damga Vergisi |
Ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı |
|
|
Son 12 Ay Asgari Ücretle Çalışan |
2.943,00 |
1.765,80 |
13,40 |
1.752,40 |
|
Son 12 Ay 4.000 TL ile Çalışan |
4.000,00 |
2.400,00 |
18,22 |
2.381,78 |
|
Son 12 Ay 7.000 TL ile Çalışan |
8.000,00 |
4.414,50 (*) |
33,51 |
4.380,99 |
|
(*) Hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyeceği için ödenecek aylık kısa çalışma ödeneği miktarı bu şekilde hesaplanmıştır. 2020 yılında brüt asgari ücret 2.943,00 TL'dir. |
||||
‘EMEKLİ MAAŞLARINA ZAM YAPILMALI’
J)En düşük emekli maaşı 1.500 liraya yükseltiliyor..
EKSİK YANI: En düşük emekli maaşı 1.000TL’dir. En düşük emekli maaşı 1.000TL’nin en az asgari ücret düzeyine çıkarılması gerekmektedir. Ayrıca tüm emeklilere almış oldukları emekli maaşlarına göre aynı oranda zam yapılmalıdır.
1.000 TL emekli maaşının 1.500TL’ye yükseltilmesi, 1.490 TL emekli maaşı alanın da 1.500TL’ye yükseltilmesi adaletsiz bir durum doğuracaktır. Tüm emeklilere zam yapılmalıdır.
‘BAYRAM İKRAMİYELERİ ERİDİ, YÜKSELTİLMESİ GEREK’
K)Emeklilerin bayram ikramiyesi Nisan başında ödenecek. Emeklilerin maaş promosyon ödemelerinin de, şubelere gitmelerine gerek kalmaksızın, doğrudan hesaplarına yatırılmasını sağlanacak.
EKSİK YANI: Emeklilerin bayram ikramiyesi enflasyon karşısında erimektedir. Başlangıçta 1.000 TL olan ikramiye 2 yıldır 1.000TL olarak uygulanmaktadır. İkramiye 1.500TL’ye çıkartılmalıdır. Emeklilerin büyük bir bölümü kayıt dışı olarak çalışmak ve geçimini sağlamak zorunda kalmaktadır.
L)Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığının belirlediği kriterlere göre, ihtiyaç sahibi ailelere yapılacak nakdi yardımlar için ilave 2 milyar liralık bir kaynak ayırılıyor.
EKSİK YANI: Suriyelilere 40 Milyar harcadık, gerekirse bir 40 milyar daha harcarız denilmişti. Kendi vatandaşına bu zor durumda sadece 2 milyar ayırılması ve bu paranın kime nasıl dağıtılacağının bilinmemesi tedirginlik yaratmaktadır.
M)İstihdamda sürekliliği temin etmek amacıyla 2 aylık telafi çalışma süresi 4 aya çıkartılacak..
EKSİK YANI: Bu maddede söylenilmek istenen, ‘işveren olarak sen çalışanına şimdi para ver, işler düzeldiğinde 2 ay daha fazla çalıştırırsın’ anlamına gelmektedir. İşverenlerin zaten kredi, kredi kartı, kira, diğer ödemeler ve işçilik maliyeti olmak üzere birçok maliyetine karşın cirosunun sıfırlanması söz konusudur. İşveren ve esnaf bu yükün altından kalkamayacağı için yardım talep etmektedir.
